ปัญหาผู้สูงอายุกับการนอน

            การนอนหลับของคนในวัยสูงอายุนั้น เป็นเรื่องที่สำคัญ เพราะเป็นเรื่องที่

ทำให้เกิดปัญหาต่างๆตามมาได้บ่อย แต่อาจจะไม่ค่อยได้มีการหยิบยกขึ้นมาพูดถึงกัน  

เราพบว่ามากกว่าครึ่งหนึ่งของคนที่อายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป นั้น มีปัญหาในเรื่อง

การนอนหลับ และมีการใช้ยานอนหลับ จะจากแพทย์หรือซื้อหาเอาเองนั้นเป็นจำนวน

สูงถึง 40% ของจำนวนการใช้ยานอนหลับทั้งหมดในทุกวัย ทั้งๆที่จำนวนของคน

สูงอายุกลุ่มนี้นั้นมีประมาณแค่ 13% ของจำนวนประชากรทั้งหมด จากการสำรวจ

ไว้ในปี ค.ศ.1990 ซึ่ง นอกจากนี้ยังมีผลต่างๆตามมาอีกมากในด้านการงาน

สุขภาพ หรือแม้แต่ความปลอดภัยต่างๆในด้านอุบัติเหตุ

การนอนหลับในคนสูงอายุนั้นปกติจะเป็นอย่างไร

   วงจรการนอนหลับที่เกิดขึ้นในคนเรามีลักษณะอย่างไร มันจะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร เมื่อคนเรามีอายุมากขึ้น

   วงจรการนอนหลับในคนเรานั้นแบ่งได้ง่ายๆเป็น 2 วงจร เท่านั้นคือ วงจรที่เกี่ยวข้องกับการฝัน เรียกว่าวงจร REM กับอีกวงจรหนึ่งคือ NON-REM เรียกว่าวงจร NREM วงจร NREM จะเกี่ยวกับกับการนอนตั้งแต่เริ่มเคลิ้มหลับ หลับตื้นๆจนกระทั่งถึงหลับลึก หลับสนิท ในคืนหนึ่งๆวงจร 2 อันนี้จะทำงานสลับกันไปเรื่อยๆจาก NREM เป็น REM เป็น NREM อย่างนี้ไปตลอดทั้งคืน

 ในเด็กเล็ก วงจรNREMนี้จะมีมากเป็นพิเศษ เลยทำให้เด็กๆนั้นหลับง่าย

หลับไว และหลับค่อนข้างลึก  วงจร NREM นี้ก็จะค่อยๆลดน้อยลง เมื่อ

อายุเรามากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อเราเข้าสู่วัยสูงอายุ สิ่งที่เกิดขึ้นตามมาคือ ใน

คนสูงอายุนั้นจะหลับในแต่ละช่วงได้ไม่นานเท่าไหร่ก็จะตื่น แล้วก็จะเคลิ้มหลับต่อ

แล้วก็จะตื่นอีก คือจะตื่นค่อนข้างบ่อยในแต่ละคืน แล้วการหลับลึกนั้นก็จะลด

น้อยลง หลับได้ไม่ลึกหรือไม่สนิทได้นานๆเหมือนสมัยก่อน นอกจากนี้ยข้อมูล

พบว่าผู้ชายจะเป็นมากกว่าผู้หญิง เรื่องการหลับลึกที่ลดลงไปนี่ แต่วงจรการ

ฝัน (REM) นั้น ยังมีเหมือนเดิม ไม่ค่อยลดลงไปมากนัก ถ้าเทียบกับวงจร

NREM ตรงนี้ไม่ได้แปลว่าคนสูงอายุนั้น จะมีความต้องการในการนอนหลับ

น้อยกว่าคนหนุ่มสาวนะครับ เพียงแต่ว่าในแต่ละช่วงที่หลับนี้นคนสูงอายุมี

ความสามารถในการหลับได้สั้นลงเท่านั้น ไม่สามารถที่จะหลับได้ยาวๆเหมือน

วัยหนุ่มสาวทั้งหลาย เพราะฉะนั้นจะเห็นได้ว่าคนสูงอายุจะมีการงีบหลับได้บ่อย

ขึ้นในช่วงกลางวันและข้อมูลจากการศึกษาในระยะนี้ก็พบว่า จริงๆแล้วร่างกาย

ของคนเราก็ต้องการการงีบหลับเหมือนกันโดยเฉพาะในช่วงบ่ายๆสักประมาณ

1 ชั่วโมง

ปัญหาที่เกิดขึ้นในการนอนหลับของวัยสูงอายุมีอะไรบ้าง

จากที่กล่าวมาข้างต้นนั้น จะเห็นว่าพื้นฐานการนอนหลับของคนสูงอายุนั้นก็ ไม่ค่อยจะสมบูรณ์เท่าไรนัก  เรายังพบว่ามีโรคหลายๆอย่างที่มักจะเกิดขึ้นในผู้สูงอายุ ที่จะทำให้การนอนหลับมีปัญหาได้บ่อยขึ้นไปอีก โรคต่างๆที่พูดถึงนี้ก็ตัวอย่างเช่น โรคหัวใจ โรคปอด โรคข้อ โรคสมองเสื่อม นอกจากนี้โรคหรืออาการต่างๆเหล่านี้ บางครั้งมีผลกระทบต่อวงจรการนอนหลับด้วย

บ่อยครั้งที่ปัญหาในการหลับยากนั้นมาจากสาเหตุที่สามารถแก้ไขได้ไม่ยากนัก เช่น การดื่มกาแฟ การรับประทานอาหารมื้อหนักเกินไป ก่อนนอน หรือการออกกำลังกายมากไปตอนใกล้เวลานอน เป็นต้น

เหล้าหรือแอลกอฮอล์อาจจะมีผลทำให้ง่วงนอน หรือหลับง่ายขึ้น แต่เมื่อหลังจากที่เหล้าถูกเผาผลาญโดยตับแล้วจะทำให้เกิดมีการหลั่งของสารกระตุ้นสมอง ทำให้เกิดนอนไม่หลับ โดยเฉพาะในช่วงครึ่งคืนหลัง นอกจากนี้การทานเหล้าอย่างต่อเนื่องจะมีผลทำให้ วงจรการนอนหลับถูกรบกวนอย่างรุนแรง ทำให้ไม่สามารถนอนหลับได้สนิทอย่างต่อเนื่อง

เราพบได้บ่อยครั้งที่คนสูงอายุมาพบแพทย์ด้วยปัญหาของการตื่นเช้ากว่าปกติ อาจจะตื่น ตี 2 หรือตี 3 แล้วหลับต่อไม่ได้ หลับๆตื่นๆหรือหลับไม่ได้เลย สิ่งเหล่านี้อาจเป็นผลมาจาก กลุ่มอาการอย่างหนึ่งที่เรียกว่า “โรคซึมเศร้า” นอกจากอาการเรื่องการนอนหลับ ก็จะพบว่ามีเรื่องของอารมณ์ไม่สดชื่น หดหู่ ท้อแท้ ไม่มีจิตใจอยากจะทำอะไร สมาธิและความจำลดลง การเจริญอาการก็ลดลง บางครั้งถ้าเป็นมากๆอาจมีความรู้สึกไม่อยากจะมีชีวิตอยู่หรืออยากจะฆ่าตัวตายได้

นอกจากนี้ “โรคหรือภาวะของการนอนหลับที่ผิดปกติ” ก็พบได้บ่อยในคน สูงอายุ ความจริงคำๆนี้อาจจะไม่ค่อยคุ้นกันเท่าไหร่นัก แต่ความจริงแล้วก็สามารถพบกันอยู่ได้เรื่อยๆ พวกนี้จะเป็นความผิดปกติของวงจรการนอนหลับเอง หรือความผิดปกติบางอย่างที่เกิดขึ้นในขณะหลับ แล้วมีผลกระทบต่อวงจรการนอน ผมจะขอยกตัวอย่างบางโรค เช่น ภาวะหยุดหายใจขณะที่หลับ พวกนี้จะมีอาการหยุดหายใจเป็นช่วงๆในขณะหลับ ซึ่งจะทำให้รู้สึกอึดอัดมากเหมือนขาดอากาศจนต้องตื่นขึ้นเป็นพักๆทำให้นอนไม่เพียงพอ กลางวันจะง่วงนอนมาก พวกนี้อาจจะมีอาการของนอนกรนเสียงดังผิดปกติร่วมด้วย

การมีปัญหาในการนอนหลับ หรือที่เรียกว่าหลับยากนั้น ติดต่อกันอย่าง

ต่อเนื่องในตอนกลางคืน หรือรู้สึกง่วงนอนบ่อยมากในช่วงกลางวัน เรา

จะถือว่าผิดปกติไม่ว่าจะเกิดขึ้น ในวัยใดก็ตาม โดยทั่วไปแล้วอยากจะขอ

แนะนำว่าถ้าหลับได้ไม่ดีในตอนกลางคืน หรือมีความรู้สึกง่วงนอนในตอน

กลางวัน จนมีผลรบกวนต่อกิจวัตรที่ต้องรับผิดชอบอยู่ ติดต่อกันเป็น

เวลาหนึ่งหรือมากกว่าหนึ่งเดือนขึ้นไปนั้น ควรมาพบแพทย์เพื่อรับคำ

ปรึกษา และหาสาเหตุกันต่อไป